Eustat: Euskal Estatistika Erakundea
Eustat, Euskal Estatistika Erakundea, Eusko Jaurlaritzaren menpeko erakunde autonomoa da, eta Euskal Autonomia Erkidegoko (EAE) informazio estatistiko ofiziala garatu, ekoiztu eta zabaltzen du. Bere eginkizun nagusia da Euskadiko errealitate sozioekonomikoa aztertzea, datu fidagarriak eta zehatzak eskainiz, politika publikoak diseinatzeko eta gizartea informatzeko.
Historia eta sorrera
Eustat 1986. urtean sortu zen, Eusko Legebiltzarrak Euskal Estatistika Legea onartu ostean. Helburu nagusia estatistika ofizialaren ardura Euskal Autonomia Erkidegoaren esku uztea izan zen, modu horretan autonomia handiagoa lortzeko eta euskal gizartearen behar espezifikoei erantzuteko.
Erakundeak, bere ibilbidearen hasieratik, hainbat eremu landu ditu: demografia, ekonomia, hezkuntza, osasuna eta ingurumenarekin lotutako datuak aztertzen ditu, besteak beste. Teknologiaren garapenarekin batera, Eustatek bere metodologia modernizatu du, eta gaur egun datu digitalak eta adimen artifiziala ere baliatzen ditu estatistika-azterketetarako.
Funtzio nagusiak
Eustaten jarduera hainbat arlotan banatzen da:
Estatistika ofizialak sortzea: EAEko populazioari, ekonomiari, enpleguari, hezkuntzari eta ingurumenari buruzko datu zehatzak ematen ditu.
Informazioaren analisirako tresnak eskaintzea: Erabaki-hartzaileentzako eta herritarrentzako datu erabilgarriak ekoizten ditu.
Datuen gardentasuna bermatzea: Informazioa eskuragarri jartzen du Eustaten webgunean, gardentasuna eta irisgarritasuna sustatuz.
Nazioarteko lankidetza: Estatistika erakunde nazional eta europarrekin elkarlanean aritzen da, datuen homologazioa bermatzeko eta metodologia eguneratzeko.
Eustaten garrantzia gaur egun
Eustatek funtsezko papera betetzen du politika publikoak diseinatzeko orduan. Adibidez, biztanleriaren zahartzea edo gazteen enplegu-tasa bezalako datuak aztertuta, Eusko Jaurlaritzak neurri egokiak har ditzake. Halaber, COVID-19aren pandemian, Eustaten estatistiken bidez gobernuak osasun- eta ekonomia-politikak egokitu ahal izan zituen eta egoera hobeto kudeatzea lortu zuen.
GENERO-IKUSPEGIA ESTATISTIKAN
Estatistika funtsezko tresna da errealitatea kuantifikatzeko eta aztertzeko, baina askotan ez da kontuan hartzen genero-ikuspegiak duen eragina datuen interpretazioan. Estatistikak neutraltasun zientifikoaren itxura har dezakeen arren, ikerketa-prozesuetan hartzen diren erabakiek –adibidez, datu-bilketa, laginaren osaketa edo analisi-metodoak– desberdintasun sozialak betikotzeko edo zalantzan jartzeko ahalmena dute.
Genero-arrakala estatistiketan
Historikoki, estatistika eta datu-analisia esparru maskulinizatuak izan dira, eta horrek eragina izan du bildutako datuetan eta haien interpretazioan. Esate baterako, osasun-ikerketetan emakumeak gutxiago ordezkatu izan dira laginetan, gizonen ezaugarriak unibertsaltzat hartuz. Horrek eragin nabarmena izan du, adibidez, medikuntzan: hainbat ikerketek erakutsi dute bihotz-gaixotasunen sintomak emakumeetan ezberdin agertzen direla, baina diagnostiko eta tratamendu-protokoloak gizonen datuetan oinarritu izan dira, emakumeentzako arriskuak gutxietsiz.
Beste arlo batzuetan ere genero-arrakala nabaria da. Ekonomian, adibidez, soldata-arrakala aztertzeko erabiltzen diren estatistiken bidez agerian geratu da emakumeek, batez beste, gizonek baino gutxiago irabazten dutela lan berdina eginagatik. Hala ere, metodologian hobetzeko tartea dago; faktore konplexuak (lana eta etxeko arduren arteko banaketa, lanaldi partzialaren inpaktua, etab.) sarritan ez dira behar bezala kontuan hartzen, eta horrek analisiaren fidagarritasuna mugatu egiten du.
Genero-ikuspegia integratzeko beharra
Genero-ikuspegia estatistikan txertatzeak esan nahi du datuen bilduma eta analisia diseinatzerakoan generoari lotutako faktoreak modu esplizituan kontuan hartzea. Horrek ondorio politiko eta sozialak ditu: adibidez, genero-indarkeria neurtzeko moduak aldatzeak fenomenoaren benetako dimentsioa hobeto ulertzen lagun dezake.
Bestalde, Genero Estatistiken Nazioarteko Konferentziak (UNECE, 2010) azpimarratu zuen beharrezkoa dela estatistika ofizialetan generoa beste faktore batzuekin (klase soziala, etnia, adina, desgaitasuna,…) gurutzatzea, desberdintasunak ulertzeko.
Estatistika ez da objektiboa berez; erabiltzen diren ereduak eta metodologia hautaketak gizarte-testuinguruaren arabera baldintzatuak daude. Genero-ikuspegia kontuan hartzea ezinbestekoa da analisi zehatzagoak egiteko eta gizarte-desberdintasunak ezkutuan ez uzteko. Etorkizunean, beharrezkoa izango da estatistikan genero-sentsibilitatea areagotzea, politikak eta erabakiak justizia sozial handiago baten alde bideratzeko.
